Jan van der Leij – De ein fan ‘e dyk (2008)
Zowel in de recensie van Henk Wolf op Farsk als die van Jitske Kingma in De Moanne van het debuut uit 2005 van architect-schrijver Jan van der Leij (1952) dook de naam van Roald Dahl op. Ook in deze tweede bundel staan verhalen die aan Dahl doen denken. Dat heeft te maken met verrassende elementen in de verhalen, waarmee Van der Leij de lezer meermalen op het verkeerde been zet.
Net als in de vorige bundel staan hier verhalen die tot verschillende genres behoren. Het laatste, wat langere verhaal (ruim dertig bladzijden), waarin een vader aan een zoon over zijn oorlogservaringen vertelt, is serieus en aangrijpend. In de meeste andere verhalen overheerst weer de humor, van licht absurdistisch tot zwart met zelfs wat horrorelementen. Gelukkig zijn ook de frisse schrijfstijl en de geslaagde sfeerbeschrijvingen gebleven, of het nu gaat om de beschrijving van een vervallen boerderijtje in Friesland of die van een mijnmuseum in Wales. Van der Leij schrijft bovendien goede dialogen; twee verhalen bestaan alleen maar uit één grote dialoog van meer dan tien bladzijden. Net als de andere verhalen zijn die lekker vlot leesbaar. Soms doen, net als in het debuut van Van der Leij, details wat ouderwets aan (geld wisselen bij de grens naar België en Frankrijk bijvoorbeeld), maar het grote publiek zal daar makkelijk overheen lezen en ook geen last hebben van de soms op de loer liggende flauwheid in de humor en de soms ook wat voorspelbare afloop van een verhaal.
Jan van der Leij – De tiid stie even stil. Ferhalen (2005)
Jan van der Leij (1952, architect/schrijver) publiceerde in 1997 enkele verhalen in de kaatsbundel Tuskenspul. In 2003 won hij een Rely-Jorritsmaprijs met ‘Apart’. In dat verhaal gaat razend knap het perspectief van het ene naar het andere personage en het is net als in de grafiek van Escher nog niet zo eenvoudig om aan te wijzen waar de verandering plaats vindt. De kaatsverhalen zijn niet opgenomen in de debuutbundel van Van der Leij, ‘Apart’ terecht wel.
Bewust heeft de uitgever ervoor gekozen om uiteenlopende verhalen op te nemen om te laten zien dat de schrijver nog alle kanten op kan, bijvoorbeeld van humoristische tot horrorachtige verhalen. Soms doet hij niet veel meer dan iets gewoons beschrijven waar toch ook iets opmerkelijks in zit, zoals in het titelverhaal waar een jonge hoofdpersoon net te laat is voor de trein en zich erover verwondert dat de secondewijzer van de stationsklok elk uur even stil staat. Van der Leij schrijft uitstekende dialogen en kan een verhaal goed opbouwen, met nogal eens een mooi onverwacht slot. Dat maakt deze debuutbundel erg plezierig om te lezen.