Frederick Feikema Manfred – De griene ierde Oersetting Geart fan der Mear (2013) Ook als e-book.
De boeken van de Amerikaanse auteur met Friese wortels Frederick Feikema Manfred (1912-1994) hebben iets streekromanachtigs en spelen zich vaak af in wat hij noemde Siouxland, het grensgebied van de staten Minnesota, Iowa, South Dakota en Nebraska. Het nu in het Fries vertaalde ‘Green Earth’ (1977) is sterk autobiografisch. Deel 1 verhaalt van de eerste vrijage van de in 1909 18-jarige Ada, haar huwelijk en de geboorte in 1912 van zoon Alfred (Free), het op de auteur gelijkend hoofdpersonage dat met zijn jongere broers opgroeit in deel 2 en 3. Het boek eindigt in 1929 als moeder Ada overlijdt. Free komt behoorlijk in conflict met het veilige, maar streng-christelijke boerenmilieu waarin hij tot volwassenheid moet komen.
De auteur kan ongetwijfeld als geen ander die tijd, de omgeving en dat milieu beeldend en tot in details beschrijven, en dat is zeker ook de kracht van dit boek. Daartegenover vragen de breedsprakigheid (bijvoorbeeld in de dialogen) en de overdadige details in het beschrijven van de zeden en gewoonten van die tijd wel wat van de (moderne) lezer, ook in deze soepel leesbare Friese vertaling. Wat dat betreft heb ik bewondering voor Geart fan der Mear die de meer dan achthonderd bladzijden heeft vertaald en er een korte inleiding aan vooraf deed gaan, waarin hij het leven en werk van de auteur Manfred samenvat.
H. G. Wells – De Tiidmasine Oersetting: Geart fan der Mear (2013)
De Engelse schrijver H.G. Wells (1866-1946) werd beroemd door zijn War of the Worlds (1898) en zeker na de hoorspelversie uit 1938, waarbij mensen dachten dat er echt een invasie van Mars plaats vond. Zijn eerder verschenen Time Machine (1895) is iets minder bekend, maar leverde uiteindelijk toch ook bijvoorbeeld een drietal films op. Hoofdpersoon in deze novelle is de ‘Tiidreiziger’ die zijn vrienden, onder wie de ik-figuur, quasiwetenschappelijk vertelt over een vierde dimensie en zijn tijdmachine. Met die machine reist hij naar de toekomst, duizenden jaren verder, naar een volk de Eloi genaamd. Het is geen bijster slim, maar vredelievend volk dat leeft in de dan vervallen Theemsvallei. Hij blijft er langer dan hij wil, omdat de agressieve, vleesetende Morloks zijn tijdmachine gestolen hebben. Later reist hij nog verder in de tijd op een steeds onleefbaarder wordende aarde. Vertaler Geart fan der Mear heeft dit klassieke Engelse sciencefictionverhaal met een maatschappelijke boodschap in goed leesbaar Fries vertaald. Zonder deze vertaling zou ik deze novelle waarschijnlijk nooit herlezen hebben en dat geeft te denken: welke klassiekers liggen nog meer op een Friese vertaling te wachten?
Alfred Lord Tennyson – De fal fan Camelot Oerset troch Geart fan der Mear. (2011)
Alfred Tennyson, de Engelse dichter des vaderlands van de tweede helft van de negentiende eeuw, publiceerde van 1859 tot 1885 zijn befaamde twaalf Idylls of the king: verhalende gedichten van elk zo’n 500 regels over de legendarische Keltische koning Arthur en de Ridders van de Ronde Tafel. Het is het verhaal over opkomst en val van Arthurs rijk, met de zoektocht naar de heilige graal, de (on)hoffelijkheid en moed van ridders, en de jaloezie, trouw en ontrouw van geliefden. Tennyson gebruikte voor zijn versie de toen bekende bronnen en voegde er eigen elementen aan toe. Oud-docent Engels Geart fan der Mear vertaalde eerder al grootse werken van Engelse auteurs als Milton (Paradise Lost – It paradys ferlern) en Thomas Hardy. Nu vertaalde hij deze negentiende-eeuwse lange gedichten van Tennyson in modern Fries. Hij handhaafde daarbij zo veel mogelijk de jambische pentameters van het origineel. De vrijwel rijmloze verzen en het aloude, boeiende verhaal laten zich in deze vertaling prima lezen, ondanks de bijna op elke bladzij voorkomende elisies, nodig voor het metrum. Met een kort informatief voorwoord.
Thomas Hardy – Tess Fan De D’Urbervilles Oerset troch Geart fan der Mear. (2010)
Deze beroemde roman van de Engelse schrijver Thomas Hardy (1840-1928) verscheen in 1891. In dit dramatische verhaal, zich afspelend in het fictieve graafschap Wessex in Zuidwest-Engeland, zijn de moderne standpunten van de auteur over het Engeland van de tweede helft van de negentiende eeuw te zien. Het eenvoudige plattelandsmeisje Tess stamt mogelijk af van het voorname geslacht d’Urberville en hoopt hogerop te komen. Ze wordt slachtoffer van de Victoriaanse moraal waarbij vooral vrouwen vastzitten aan sociale en culturele regels waar absoluut niet van afgeweken kan worden, terwijl mannen zelfs met grote misstappen wegkomen. Voor een moderne lezer is de negentiende-eeuwse langdradigheid met sfeerbeschrijvingen en een alwetende verteller die commentaar geeft wel een nadeel, ook in deze vlotte, moderne Friese vertaling van Geart fan der Mear. Thematiek en inhoud van het verhaal boeien echter ruim honderd jaar later nog steeds, getuige ook films en tv-series die de laatste jaren van het boek gemaakt zijn. Met een korte, informatieve inleiding van de vertaler over boek, auteur en hun tijd.
Geart fan der Mear – Skûl by hanklit (1984)
Dit is de eerste dichtbundel van Geart fan der Mear (geb. in 1944 als Geert van der Meer, docent Engels in Groningen). Met deze Friese gedichten, grotendeels al gepubliceerd in het literaire tijdschrift Trotwaer, schaart Fan der Mear zich direct bij de beste Friese dichters. De thema’s zijn niet nieuw en de dichter heeft ze in vaak traditionele vormen gegoten. Door de perfecte beheersing van de taal levert dat verbluffend goede poëzie op. Rijmwoorden lijken nooit gezocht, maar voor elkaar geschapen. In afdeling II spelen landschappen (o.a. Gaasterland, Denemarken, Zwitserland) een belangrijke rol, al overheerst ook daar het beeld van de geliefde vaak de omgeving. De enige gedichten zonder vaste vorm en rijm zijn de vijf aangrijpende jeugdherinneringen uit afdeling V. Deze keurig uitgegeven bundel bevat uitstekend leesbare poëzie van bijzonder hoge kwaliteit.