Ferdinand de Jong – It dak fan de wrâld (2011; als e-boek 2012)
Vanaf 2010 publiceerde Ferdinand de Jong (1969) drie Friese romans waarvan de tweede bekroond werd met de Rink van der Veldeprijs. Die literaire prijs wordt sinds 2004 om de twee jaar toegekend aan de auteur van een Fries boek dat, in de geest van de in 2001 overleden auteur Rink van der Velde, geschikt is voor een breed lezerspubliek. Pas nu dat boek ook uitkwam als e-boek las ik voor het eerst een boek van deze nieuwe Friese auteur en hoewel alle vijf genomineerden een goede kans maakten, lijkt het me dat de jury van de Rink van der Velde-prijs geen slechte keus gemaakt heeft.
Ferdinand de Jong komt uit een boerenfamilie, ging naar de middelbare landbouwschool en werkte daarna als productiemedewerker in een zuivelbedrijf en later in een veevoerfabriek. De laatste jaren is hij verantwoordelijk voor het beheer van een aantal kerkhoven. En hij schrijft, onder andere regelmatig op zijn weblog, en hij heeft inmiddels dus drie boeken op zijn naam staan, in het genre ‘spanning en avontuur’.
It dak fan de wrâld begint met een wat overbodig voorwoord waarin de auteur meedeelt dat zijn fascinatie voor uitersten, in dit geval voor de hoogste berg, tot dit boek geleid heeft. In een eerste hoofdstuk, de ‘inleiding’, maken we kennis met de ik-figuur Redmar Ozinga, dan nog een jongetje dat graag de hoogste punten opzoekt rond de boerderij in Friesland waar hij opgroeit. Daarna volgen vijf ‘delen’ waarin we zien waar de passie van dat jongetje toe leidt. In deel 1 maken we ook kennis met Marcel de Ruiter, de instructeur van de klimwand waar Redmar naar toe gaat vlak na zijn achttiende verjaardag en met Hiske, Redmars vriendinnetje van de lagere school. Op de middelbare school heeft hij nauwelijks contact met haar, al ziet hij haar wel steeds mooier worden. Hij maakt nu weer contact met Hiske die hem eerst uitlacht, maar al gauw meegaat naar de klimschool. Na een paar jaar blijkt dat zowel Redmar als Hiske zo snel gevorderd zijn dat ze samen met Marcel op hun eerste klimexpeditie gaan, nog heel bescheiden in de Ardennen. Daar blijkt wat al eerder door het verhaal heen schemerde, namelijk dat Marcel iets aparts, iets onberekenbaars heeft.
In deel twee zijn we twee jaar verder. Redmar heeft geen contact meer met Hiske of Marcel, woont in Schotland en werkt op een camping bij Fort William, aan de voet van de hoogste berg in Schotland, de Ben Nevis. Die berg brengt hem weer in contact met Marcel en later ook met Hiske, die zelfs overkomt uit Nederland en met Redmar in Schotland samen gaat wonen. Met flinke tussenpozen is er contact met Marcel; die nodigt ze bijvoorbeeld uit voor een klimtocht naar de top van de Eiger in Zwitserland. Elke keer bij een ontmoeting met Marcel blijft zowel Redmar als de lezer met vragen achter over diens gedrag. Uiteindelijk worden alle raadsels dramatisch opgelost bij een klim naar de hoogste bergtop, ‘het dak van de wereld’ in de Himalaya.
De spanning in het boek is prima gedoseerd: het opduiken van de raadselachtige Marcel is de rode draad in dit boek, waarin we in flarden het leven van Redmar Ozinga volgen. Allerlei aanvankelijk onduidelijke zaken als ontmoetingen met bepaalde personages vallen steeds meer op hun plaats. Dat alles las ik met plezier, al bevredigde mij het boek toch niet helemaal. Daarvoor is het mij, hoe ingenieus het boek ook in elkaar zit, toch iets te gemakkelijk, te fragmentarisch, niet diep genoeg. Het is de auteur duidelijk te doen om een goed opgebouwd, spannend verhaal te schrijven. Dat hij daardoor niet altijd aan diepgang toekomt, vind ik wat jammer, want De Jong lijkt meer in zijn mars te hebben.
Dit boek heeft ontegenzeggelijk kwaliteiten. In het genre van ‘spanning en avontuur’ schrijft deze auteur bijvoorbeeld aanmerkelijk beter dan auteurs als Jan Schokker en Freddy Scheltema. De dialogen zijn vlot, bijzonderheden over het bergbeklimmen zijn meestal vaardig, een enkele keer iets te uitleggerig, in het verhaal verweven. Ook landschapsbeschrijvingen of een enkele (Friese) songtekst maken het verhaal levendig, net als humoristische of ontroerende passages. Ferdinand de Jong bewijst met It dak fan de wrâlddat hij een spannend verhaal kan vertellen, dat hij goed kan schrijven en hij heeft wat mij betreft terecht de Rink van der Veldeprijs gekregen.